Akredytywa bankowa

Płatność to element procedury importowej, do którego należy podejść z odpowiednią ostrożnością. Obydwie strony ponoszą pewne ryzyko. Eksporter może obawiać się nieotrzymania zapłaty za wysłany towar, a importer – otrzymania towaru wadliwego lub wręcz jego niedostarczenia. Akredytywa bankowa to jedna z bezpieczniejszych form płatności, chroniąca interesy obydwu stron transakcji. W artykule wyjaśniamy, na czym polega akredytywa.

Czym jest akredytywa bankowa?

Akredytywa bankowa (Letter of Credit, L/C) to instrument finansowy polegający na pisemnym zobowiązaniu banku do wypłacenia beneficjentowi pewnej kwoty w określonym terminie, w zamian za dostarczenie przez beneficjenta odpowiednich dokumentów (stanowiących dowód prawidłowej realizacji zamówienia) do banku pośredniczącego. Najczęściej stosowana jest w transakcjach między nowymi partnerami, którzy nie mają jeszcze do siebie zaufania, oraz w handlu międzynarodowym.

Proces płatności za pomocą akredytywy wygląda w ten sposób, że zleceniodawca (importer) występuje do swojego banku o jej otwarcie i zabezpiecza środki na pokrycie płatności, potem następuje wysłanie towaru i wymiana dokumentów między stronami, a na koniec beneficjent (eksporter) otrzymuje od banku zapłatę. W ten sposób ogranicza się m.in. ryzyko niewypłacalności klienta.

Strony akredytywy

W transakcji akredytywy biorą udział cztery podmioty:

Zleceniodawca (importer) – występuje do swojego banku o otwarcie akredytywy, zapewnia pokrycie środków należnych beneficjentowi i bankowi, ma prawo dochodzenia swoich praw w przypadku strat spowodowanych nieprawidłowościami ze strony banku.
Bank importera – otwiera akredytywę na wniosek importera, dokonuje analizy dostarczonych dokumentów i wypłaca środki należne eksporterowi pod warunkiem terminowego spełnienia wymogów.
Bank pośredniczący (eksportera) – może pełnić różne funkcje: informować eksportera o otwarciu na jego rzecz akredytywy, dodatkowo sprawdzać zgodność dokumentów z kontraktem przed wysłaniem ich do banku importera, występować w imieniu banku importera czy nawet przejąć obowiązki banku importera w zakresie wypłaty należności eksporterowi (w przypadku osobnej umowy między bankami).
Beneficjent (eksporter) – sprzedaje importerowi dobra lub usługi, po złożeniu określonych w umowie akredytywy dokumentów i stwierdzeniu ich prawidłowości ma prawo zażądać wypłaty należności.

Etapy płatności

Akredytywa bankowa jest dość złożonym procesem płatniczym. Ma to gwarantować jak najmniejsze ryzyko transakcyjne. Cały proces obejmuje następujące czynności:

Zawarcie kontraktu handlowego między importerem a eksporterem z przyjęciem akredytywy jako formy płatności;
Złożenie wniosku o otwarcie akredytywy przez importera i zabezpieczenie środków na jej pokrycie;
Zawiadomienie banku eksportera przez bank importera o otwarciu akredytywy;
Weryfikacja autentyczności akredytywy przez bank eksportera i powiadomienie beneficjenta o jej otwarciu;
Wysłanie towaru, skompletowanie i złożenie kompletu wymaganych dokumentów w banku przez eksportera;
Wysłanie dokumentów przez bank eksportera do banku importera (po ewentualnym sprawdzeniu ich zawartości);
Weryfikacja poprawności dokumentów przez bank importera i (w przypadku stwierdzenia ich prawidłowości) wysłanie należności do banku eksportera;
Przekazanie zapłaty eksporterowi.

Akredytywa bankowa – specyfika

Akredytywa bankowa jest jedną z najbezpieczniejszych, ale też najbardziej kosztownych form płatności. Z tego względu znajduje zastosowanie przede wszystkim w transakcjach opiewających na duże kwoty (powyżej 30 tys. USD).

Szczególnie przydatna będzie w przypadku transakcji z partnerem, wobec którego mamy ograniczone zaufanie lub w którego kraju trudno jest dochodzić swoich praw w przypadku nieprawidłowości. Dobrze nadaje się więc do handlu z niektórymi chińskimi kontrahentami. Usługa jest oferowana przez wiele banków w Chinach. Zalecane jest skorzystanie z usług tych banków, które mają swoje oddziały w Polsce (Bank of China oraz Industrial and Commercial Bank of China).

Rola banków importera i eksportera jest kluczowa w procesie realizacji akredytywy, jednak należy pamiętać, że nie są one odpowiedzialne za stan dostarczonego towaru ani prawidłowość realizacji kontraktu handlowego. Pośredniczą jedynie w płatności i weryfikują zgodność dostarczonych przez eksportera dokumentów z umową.

Termin przedstawienia przez eksportera odpowiednich dokumentów jest jednocześnie terminem ważności akredytywy. Jeśli nie wywiąże się on terminowo ze zobowiązań, nie otrzyma wynagrodzenia. Istotną kwestią jest też zgodność nazewnictwa w umowie i przedłożonych dokumentach, w przeciwnym wypadku mogą one być odrzucone.

Rodzaje akredytyw

Akredytywy można dzielić według wielu kryteriów i dostosowywać ich rodzaj do indywidualnych potrzeb. Najważniejsze kategorie akredytyw to:

Ze względu na zobowiązania banku importera:

odwołalna – bank zastrzega sobie prawo do odwołania lub zmiany zobowiązania;
nieodwołalna – brak możliwości odwołania oraz zmiany zobowiązania bez zgody wszystkich stron akredytywy.

Ze względu na uprawnienia beneficjenta:

przenośna – beneficjent ma prawo do przeniesienia uprawnień na rzecz innych osób;
nieprzenośna – może być zrealizowana tylko przez jednego beneficjenta, chyba że wszystkie strony zgodzą się na zmianę.

Ze względu na rolę banku pośredniczącego:

potwierdzona – bank eksportera przejmuje obowiązki związane z wypłaceniem należności beneficjentowi oraz chroni przed niewypłacalnością klienta;
awizowana – rola banku pośredniczącego polega jedynie na przekazaniu informacji na temat otwarcia akredytywy i jej treści;
negocjacyjna – bank pośredniczący ma prawo do zweryfikowania zgodności przedstawionych przez beneficjenta dokumentów z treścią kontraktu i wypłaca należność ze środków przekazanych przez bank importera.

Ze względu na sposób uiszczenia należności:

gotówkowa (a’vista) – wypłata następuje natychmiast po okazaniu przez beneficjenta prawidłowych dokumentów;
dyskontowa – bank importera wypłaca należność beneficjentowi ze środków, które są kredytem zaciągniętym przez zleceniodawcę;
akceptacyjna – związana z odroczonym terminem płatności w postaci traty terminowej;
gwarancyjna – eksporter kredytuje importera, natomiast bank importera występuje jako gwarant spłaty.

Zalety i wady akredytywy bankowej

Zalety ze strony eksportera:

ograniczenie ryzyka braku lub opóźnienia zapłaty;
ochrona przed odstąpieniem od umowy lub odmową przyjęcia towaru;
natychmiastowe otrzymanie zapłaty od banku po zatwierdzeniu dokumentów;
możliwość dyskontowania należności we wcześniejszym terminie;
możliwość negocjowania warunków akredytywy.

Zalety ze strony importera:

ograniczenie ryzyka niewysłania towaru (eksporter musi przedstawić dowód wysyłki, aby otrzymać należność);
ograniczenie ryzyka jakościowego (przy umieszczeniu odpowiednich zapisów w umowie);
możliwość negocjowania korzystnych warunków;
zwiększenie gwarancji terminowej dostawy.

Wady:

skomplikowana i czasochłonna procedura;
wysokie koszty;
brak odpowiedzialności eksportera za niewywiązanie się z umowy po upływie terminu ważności akredytywy (na przykład w przypadku złej jakości otrzymanego towaru).

Akredytywa bankowa – potrzebne dokumenty

Eksporter musi skompletować określone w umowie akredytywy dokumenty w odpowiednim terminie (biorąc pod uwagę czas ich weryfikacji przez bank). W przeciwnym wypadku nie otrzyma zapłaty należności. Najczęściej są to dokumenty potwierdzające wysyłkę towaru lub poświadczające jego jakość, na przykład:

faktura handlowa;
specyfikacja ładunku;
list przewozowy;
świadectwo pochodzenia;
dokumenty potwierdzające stan i jakość towaru (certyfikaty, świadectwa);
dokument ubezpieczeniowy.

Koszty obsługi transakcji

Akredytywa to płatna usługa oferowana przez banki. W związku z tym można spodziewać się prowizji i dodatkowych opłat, które różnią się w zależności od wybranego rodzaju akredytywy. Bezpieczeństwo ma swoją cenę – jest to najdroższa z międzynarodowych form płatniczych.

O kosztach obsługi transakcji decydują przede wszystkim:

kwota zobowiązania;
okres ważności akredytywy;
ilość dokumentów podlegających ocenie.

Poza tym za prowadzenie konta akredytywy okresowo pobierana jest procentowa prowizja. Bank importera może też wymagać ustanowienia zabezpieczeń, których wartości osiągają nawet 100-110% wartości akredytywy. W związku z tym ta metoda płatności jest dość specyficzna i znajdzie zastosowanie tylko przy dużych transakcjach.